Στη γλώσσα του, «μορ» σημαίνει ευτυχία. Μας θύμισε το αμόρ, την αγάπη. «Μα είναι αδέλφια», μας είπε. Ανάμεσα στην κατάκτηση της πρώτης και τη γενναιόδωρη προσφορά της δεύτερης μεσολαβεί πολύς πόνος αλλά και κόπος. Αυτή είναι η ιστορία του Κενυάτη δασκάλου Τομπίας Νιάμπολα. Εκπρόσωπος μιας κοινότητας που δημιουργήθηκε από τη συνένωση τεσσάρων χωριών και πήρε το όνομά της, Μπάμα, από τα αρχικά τους.
Συναντηθήκαμε όταν επισκέφτηκε την Ελλάδα για να παραλάβει εκ μέρους της ActionAid το βραβείο για τον αγώνα κατά της φτώχειας από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Μικρός αναγκαζόταν να διανύει καθημερινά μια απόσταση πολλών χιλιομέτρων με το ποδήλατο για να πηγαινοέρχεται στο μοναδικό σχολείο της περιοχής. Κατάφερε να μορφωθεί και να γίνει δάσκαλος με την υποστήριξη συγγενών και φίλων. Αυτή η βοήθεια ήταν το κίνητρο και η υπόσχεσή του: «Οταν έρθει ο καιρός μου να ξεπληρώσω ό,τι επενδύθηκε πάνω μου». «Επενδύθηκε» είναι η λέξη που χρησιμοποιεί επειδή απαιτούνται δίδακτρα για να πάει ένα παιδί σε σχολείο στην Κένυα.
Πώς ξεκίνησαν τον κοινό αγώνα επιβίωσης;
«Η μύγα αποδεκάτισε τα ζώα που μας έτρεφαν, με αποτέλεσμα η φτώχεια να διώξει όσους μπορούσαν να δουλέψουν, ακόμη και τα μικρά παιδιά. Στο σχολείο μου μειώθηκαν οι εγγραφές: τα κορίτσια που έφευγαν για τις μεγάλες πόλεις για να δουλέψουν σε σπίτια τα στρατολογούσαν στην πορνεία ή στα μπαρ, και τα αγόρια στις σκληρές δουλειές. Το χωριό έμεινε με πολύ λίγα παιδιά, κυρίως ορφανά, και σχεδόν μόνο παππούδες και γιαγιάδες. Ολοι νιώθαμε το ίδιο: είχαμε ένα ορφανό ή έναν άρρωστο συγγενή από AIDS, κάθε σπιτικό είχε έναν φρέσκο τάφο. Το να βρούμε μια λύση μας αφορούσε όλους. Επιτακτικό ήταν να κάνουμε κάτι για τη φτώχεια, γιατί η φτώχεια σπρώχνει στην εκπόρνευση και γίνεται έτσι ο κυριότερος παράγοντας για την εξάπλωση του AIDS. Ομως, πάνω απ' όλα έπρεπε να πολεμήσουμε την πείνα, γιατί με άδειο στομάχι τι να κάνεις; Ετσι ενώσαμε τις δυνάμεις μας και φτιάξαμε την κοινότητα Μπάμα, αρχικά για να καταπολεμήσουμε τη μύγα τσε τσε. Βάλαμε όλα μας τα λεφτά, αγοράσαμε το φάρμακο, μαζέψαμε τα ζώα και τα ψεκάσαμε. Υστερα από λίγο είδαμε ότι όχι μόνο παρέμειναν υγιή αλλά άρχισαν να γεννούν. Ωστόσο δεν αρκούσαν για να μας βοηθήσουν στην παραγωγη ή να μας θρέψουν όλους. Το 2004 η ActionAid, που είδε τις προσπάθειές μας, αποφάσισε να μας βοηθήσει. Ετσι μπορέσαμε να πάρουμε κι άλλα ζώα. Δώσαμε μερικά στις γιαγιάδες που πρόσεχαν τα ορφανά κι επιπλέον δούλευαν στους αγρούς για να βγάζουν τροφή αλλά και τα δίδακτρα για το σχολείο. Μετά εκπαίδευσε μερικούς από μας ώστε να ενημερώσουμε για τους τρόπους μετάδοσης του ιού και πώς μπορούμε να προφυλαχτούμε: στην κοινότητά μας πολλοί είναι οροθετικοί και δεν το γνώριζαν. Μέρος του προβλήματος οφείλεται και σε κάποια έθιμά μας: υπάρχει η συνήθεια όταν μια γυναικα χάνει τον άνδρα της, συνήθως από AIDS, να ακολουθεί έναν συγγενή του εκλιπόντος κι έτσι να μεταδίδεται ο ιός. Σήμερα πάνω από 100 νέες γυναίκες και χήρες αποφάσισαν να βάλουν ένα τέλος στην "κληρονομιά συζύγου", παραμερίζοντας μια επιζήμια παράδοση...».
Στο χωριό ζουν περίπου 2.500 κάτοικοι, σχεδόν οι μισοί είναι παιδιά. Ομως, επειδή λείπουν οι μεσαίες ηλικίες μερικά αντιμετωπίζονται ως ενήλικες και ας μην έχουν κλείσει τα 18. «Στην κοινωνία μας λειτουργούμε σαν εκτεταμένες οικογένειες: τα παιδιά έρχονται στις γιαγιάδες τους είτε επειδή ορφανεύουν είτε επειδή οι γονείς έχουν φύγει για δουλειά και προσπαθούμε να τα στείλουμε σχολείο και να τα βοηθήσουμε, γιατί και αυτά βοηθάνε στις δουλειές.
Η εκπαίδευση είναι το παν, χωρίς αυτήν η ζωή δεν έχει κανένα νόημα και σ' αυτόν τον σκοπό έχω αφιερώσει τη ζωή μου. Δεν έχω κανένα σπουδαίο σπίτι ούτε περιουσία, αλλά όταν βλέπω τα παιδιά να πηγαίνουν στο σχολείο και να δουλεύουν νιώθω ότι έχω επενδύσει σωστά και μου ανήκουν οι ουρανοί...».
Είναι όμως χαρούμενος και για κάτι ακόμη: «Σήμερα 285 ορφανά έχουν δικές τους κατσίκες και τώρα όχι μόνο έχουν γάλα αλλά και κάποια εισόδημα που τους επιτρέπει να πηγαίνουν σχολείο... Μακάρι όλα τα ορφανά να πάρουν από μια κατσίκα. Δεν είναι μόνο η εξασφάλιση της αυτάρκειάς τους αλλά γι' αυτά τα παιδιά αυτό το ζώο είναι κάτι σαν συγγενής, που μπορούν να λένε ότι είναι δικό τους, επειδή όταν κάποιος πεθαίνει οι συγγενείς του τα παίρνουν όλα κι έτσι τα ορφανά δεν έχουν τίποτα απολύτως. Είναι βλέπετε που έχουμε να παραμερίσουμε και μερικές επιζήμιες παραδόσεις μας για να ελέγξουμε τη διάδοση του ιού και τη φτώχεια. Είναι δύσκολο να απαλλαγούν οι άνθρωποι από τις προκαταλήψεις τους...».
Εγιναν ακόμη κι άλλα βήματα στο χωριό: με τη συνεργασία ενός πανεπιστημίου άρχισαν να παράγουν τοπικές καλλιέργειες με διατροφική αξία που «άρχισαν να αφήνουν και απόθεμα πλέον. Υπήρχαν βρώσιμα φυτά που φύτρωναν δίπλα μας αλλά τα είχαμε ξεχάσει, γιατί καλλιεργούσαμε τα είδη που μας είχαν πει να καλλιεργούμε κι έτσι φτάσαμε να μην έχουμε να φάμε. Οι νέοι έφευγαν να δουλέψουν στις μεγάλες καλλιέργειες και όταν γύριζαν είχε περάσει η εποχή για να δουλέψουν τα χωράφια τους εδώ. Σιγά σιγά, δανείζουμε στους αγρότες την τροφή ώστε να μείνουν εδώ να δουλέψουν και να ζήσουν και μας την επιστρέφουν, και με το παραπάνω, στο τέλος της σοδειάς. Η εξασφάλιση της τροφής είναι πολύ σημαντική για μας: υπάρχουν άνθρωποι στην κοινότητά μας που μπορεί να περάσουν και μέρες χωρίς να έχουν κάτι να φάνε. Σε ένα σπίτι, μια οικογένεια χρειάζεται να έχει φαγητό μέχρι την επόμενη συγκομιδή, αλλά αυτό δεν το έχουμε καταφέρει για όλους ακόμη. Εδώ βρίσκεται και το κλειδί της επιτυχίας: αν όλοι έχουν να φάνε για ένα χρόνο, θα αρχίσουν να δημιουργούν απόθεμα και προμήθειες για πούλημα, θα σταματήσουν να εκδίδονται για να φάνε, οι ασθένειες που σχετίζονται με την έλλειψη τροφής θα γίνουν παρελθόν...».
Ο ίδιος, αν και είναι μόλις 56 χρόνων, θεωρείται ήδη πολύ μεγάλος για την κοινότητά του: «Είναι ζήτημα να φτάσει κάποιος τα 50». Και υπάρχει ένα πράγμα που δεν αντέχει: τις ερωτήσεις των παιδιών που πάσχουν από AIDS για το λόγο που πρέπει να πηγαίνουν στο γιατρό. «Εχετε χάσει κάποιον δικό σας από AIDS;» με ρώτησε, πριν μου μιλήσει για το μεγαλύτερο πρόβλημα στην κοινότητά του. Κι όταν τελειώναμε τη συζήτηση παρακάλεσε: «Πείτε στους ηγέτες σας να σταματήσουν να ξοδεύουν λεφτά για πολέμους και να χρηματοδοτήσουν την έρευνα ώστε να γλιτώσουμε αυτά τα παιδιά από το θάνατο»...
Πηγή: Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου